การรับรองคุณวุฒิ และ การเทียบคุณวุฒิทางการศึกษา ระดับอุดมศึกษา
กรณีสำเร็จการศึกษาจากสถาบันการศึกษาในต่างประเทศ
การศึกษาต่อต่างประเทศ การมีใบปริญญาบัตร ประกาศนียบัตร จากสถาบันการศึกษาในต่างประเทศ แสดงให้เห็นว่าเราได้รับประสบการณ์ใหม่ๆ เรียนรู้วัฒนธรรมที่หลากหลาย เห็นโลกได้กว้างมากขึ้น เป็นข้อได้เปรียบอย่างหนึ่งในการเข้าสู่ตำแหน่งงานหรือในชีวิตการทำงาน แต่อย่างไรก็ตามมักจะมีข้อกังวลหรือคำถามจากตัวเราเองหรือบุคคลอื่นในเรื่องของการรับรองคุณวุฒิและการเทียบคุณวุฒิทางการศึกษากรณีสำเร็จการศึกษาจากสถาบันการศึกษาในต่างประเทศ เพราะบ่อยครั้งที่ปรากฎเป็นข่าวการถูกล่อลวงจากผู้แนะนำที่ไม่สุจริต การเลือกสถาบันการศึกษาที่ไม่น่าเชื่อถือที่ผ่านการรับรองของแต่ละประเทศ การได้มาของคุณวุฒิการศึกษาที่ไม่ถูกต้องในที่สุดไม่สามารถใช้ประโยชน์เป็นหลักฐานทางการศึกษาได้เพราะไม่ผ่านการรับรองวิทยฐานะ หรือ การเทียบคุณวุฒิได้ต่ำกว่ามาตรฐานคุณวุฒิตามเกณฑ์มาตรฐานหลักสูตรระดับบัณฑิตศึกษา พ.ศ.2558 ของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม (เดิมคือกระทรวงศึกษาธิการ) เป็นต้น เมื่อนำมาใช้ในประเทศไทย ทำให้เสียเวลา เสียค่าใช้จ่าย เสียความรู้สึก บทความนี้เพื่อสร้างความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับ การรับรองคุณวุฒิ และ การเทียบคุณวุฒิทางการศึกษา ระดับอุดมศึกษากรณีสำเร็จการศึกษาจากสถาบันการศึกษาในต่างประเทศ ซึ่งมีหน่วยงานของราชการไทย จำนวน 2 หน่วยงาน คือ สำนักงาน ก.พ. รับรองคุณวุฒิ และ กระทรวงการอุดมศึกษาฯ (อว.) เทียบคุณวุฒิทางการศึกษา ระดับอุดมศึกษา รายละเอียดดังนี้
1.สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน (สำนักงาน ก.พ.) ศูนย์สรรหาและเลือกสรร สำนักงาน ก.พ.มีหลักเกณฑ์การรับรองคุณวุฒิ (ตามเอกสาร ว.14/2551 และ ว.21/2564)
1.1 Website ระบบตรวจสอบคุณวุฒิ https://accreditation.ocsc.go.th
1.2 การรับรองคุณวุฒิพิจารณาจาก
• ต้องเป็นคุณวุฒิการศึกษาจากสถาบันการศึกษาที่ได้รับการรับรองวิทยฐานะจากภาครัฐหรือองค์กรวิชาชีพที่มีอำนาจหน้าที่ตามกฎหมาย
• กรณีที่เป็นหลักสูตรการศึกษาวิชาชีพ ต้องเป็นการจัดหลักสูตรการศึกษาที่ได้มาตรฐานตามเกณฑ์ของหน่วยงาน
1.3 การรับรองคุณวุฒิในประเทศ ก.พ.รับรองคุณวุฒิการศึกษาตามหลักสูตรของสถาบันการศึกษาของราชการหรือเอกชนที่ได้รับอนุญาตให้จัดตั้งขึ้นโดยถูกต้องตามกฎหมาย และหลักสูตรการศึกษาได้รับการรับรองมาตรฐานจากกระทรวงศึกษาธิการหรือหน่วนงานอื่นที่มีอำนาจ
• ระดับประกาศนียบัตรวิชาชีพ (ปวช.) และ ประกาศนียบัตรวิชาชีพชั้นสูง (ปวส.) ต้องได้รับการรับรองจากสำนักงานคณะกรรมการอาชีวศึกษา (สอศ.)
• ระดับอุดมศึกษา (อนุปริญญา-ปริญญาเอก) ได้รับการตรวจสอบ หรือพิจารณาว่าเป็นไปตามมาตรฐานการอุดมศึกษาจากสำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม
1.4 การรับรองคุณวุฒิต่างประเทศ ก.พ.รับรองคุณวุฒิการศึกษาจากสถาบันการศึกษาที่ได้รับการรับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษาจากหน่วยงานที่มีอำนาจหน้าที่ตามกฎหมายของประเทศนั้นๆ ให้บรรจุเข้ารับราชการดังนี้
• ประเทศซึ่งรัฐบาลมีหน่วยงาน ที่ทำหน้าที่รับรองวิทยฐานะ สถาบันการศึกษาและหลักสูตรการศึกษาในทุกระดับการศึกษา สถาบันการศึกษานั้นๆต้องได้รับการรับรองวิทยฐานะจากรัฐบาลหรือหน่วยงานของรัฐดังกล่าว
• ประเทศซึ่งรัฐบาลไม่มีหน่วยงานที่ทำหน้าที่รับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษาและหลักสูตรการศึกษา สถาบันการศึกษานั้นๆต้องได้รับการรับรองจากหน่วยงานอิสระที่ไม่ได้มุ่งหวังผลกำไร (Non-Profit Organization) ที่ทำหน้าที่รับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษา หรือ องค์กรวิชาชีพที่ทำหน้าที่รับรองวิทยฐานะมาตรฐานวิชาชีพ รายละเอียดตามรูปที่ 1
รูปที่ 1 หลักเกณฑ์การรับรองคุณวุฒิ
ที่มา สำนักงาน ก.พ. : https://accreditation.ocsc.go.th/accreditation
นอกจากนี้ ใน Website ของสำนักงาน ก.พ. หัวข้อ สถาบันการศึกษาในต่างประเทศ
มีข้อความแจ้งว่า: โปรดทราบ
ปริญญาบัตรจากสถาบันการศึกษาในต่างประเทศที่จะใช้สมัครงานราชการได้นั้น จะต้องเป็นสถาบันการศึกษาที่ได้รับการรับรองวิทยฐานะจากรัฐบาลหรือสมาคมวิชาชีพในประเทศนั้น สำนักงาน ก.พ. ไม่ได้เป็นผู้รับรองวิทยฐานะ ประเทศต่าง ๆ ได้ให้ความร่วมมือโดยส่งข้อมูลให้กระทรวงต่างประเทศของไทย 2 แบบคือ
(1) รายชื่อสถาบันการศึกษาที่ได้รับการรับรองวิทยฐานะ และ/หรือ
(2) เว็บไซต์สำหรับใช้ค้นหาสถาบันการศึกษาที่ได้รับการรับรองวิทยฐานะ
หากไม่พบรายชื่อสถาบันการศึกษาในต่างประเทศที่ท่านต้องการ โปรดติดต่อหน่วยงานรัฐบาลของประเทศนั้นด้วยตัวท่านเอง เพื่อขอหนังสือรับรองวิทยฐานะ
ที่มา สำนักงาน ก.พ. https://accreditation.ocsc.go.th/accreditation/edu/international
ตัวอย่าง หน่วยงานรับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษาในประเทศอินเดีย ซึ่งแต่ละหน่วยงานที่รับรองวิทยฐานะแต่ละระดับการศึกษา สาขาวิชาที่แตกต่างกันออกไปในที่นี้ขอยกตัวอย่างเพียงบางส่วนดังตารางที่ 1
ตารางที่ 1 ตัวอย่าง หน่วยงานรับรองวิทยฐานะสถาบันการศึกษาในประเทศอินเดีย
ที่มา: https://accreditation.ocsc.go.th/content/accreditation/countries/india.pdf
ผู้สนใจสามารถดูรายละเอียด หน่วยงานรับรองวิทยฐานะ (Institutional Accreditation Agencies) และ รายละเอียดภารกิจ (Description) เพิ่มเติมได้ตาม URL Link ที่ปรากฎใต้ตารางที่ 1
2.กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม โดยกองยกระดับคุณภาพการจัดการศึกษาระดับอุดมศึกษา สำนักงานปลัดกระทรวงฯ
ผู้สำเร็จการศึกษาจากสถาบันการศึกษาในต่างประเทศที่ประสงค์ขอเทียบคุณวุฒิทางการศึกษา ระดับอุดมศึกษา เพื่อเทียบกับมาตรฐานคุณวุฒิตามเกณฑ์มาตรฐานหลักสูตรระดับบัณฑิตศึกษา พ.ศ.2558 ของกระทรวงการอุดมศึกษาวิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม ตัวอย่าง เช่น สำเร็จการศึกษาระดับปริญญาเอกจากต่างประเทศ แล้วมายื่นเทียบคุณวุฒิเพื่อคณะกรรมการพิจารณาคุณวุฒิของกระทรวงการอุดมศึกษาฯพิจารณาว่าเทียบได้เท่ากับระดับปริญญาเอกตามมาตรฐานดังกล่าวหรือไม่ เป็นต้น การขอให้พิจารณาเทียบคุณวุฒิ โดยการยื่นคำร้อง (ตามแบบฟอร์มขอเทียบคุณวุฒิ) ยื่นต่อสำนักมาตรฐานแลประเมินผลอุดมศึกษา สังกัดสำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม เอกสารประกอบการยื่นขอเทียบคุณวุฒิจะระบุไว้ในแบบฟอร์มคำร้องขอเทียบคุณวุฒิ และ ต้องทำหนังสือชี้แจงแผนการศึกษาพร้อมแนบตารางแผนการเรียนและกิจกรรมด้วย ผลการพิจารณาทางคณะกรรมการฯจะมีหนังสือแจ้งให้ผู้ยื่นคำร้องโดยตรง
นอกจากนั้นในสาขาวิชาชีพเฉพาะอื่นๆก็จะมีระเบียบ แนวปฏิบัติการรับรองคุณวุฒิของผู้สำเร็จจากต่างประเทศเป็นการเฉพาะของสาขาวิชาชีพนั้นเช่นกัน ซึ่งไม่ได้ลงรายละเอียดไว้ในบทความนี้ ตัวอย่างเช่น ข้าราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา มีแนวปฏิบัติการรับรองคุณวุฒิของผู้สำเร็จการศึกษาจากต่างประเทศ ของสำนักงานคณะกรรมการครูและบุคลากรทางการศึกษา (สำนักงาน ก.ค.ศ.) สำนักงานปลัดกระทรวงศึกษาธิการ
ที่มา: หนังสือสำนักงาน ก.ค.ศ. ที่ ศธ 0206.6 /63 ลว.5 มี.ค.63
อย่างไรก็ตามการยื่นรับรองคุณวุฒิต่อ สำนักงาน ก.ค.ศ.ก็จะต้องใช้สำเนาหนังสือที่สำนักงานปลัดกระทรวงการอุดมศึกษาฯได้ระบุผลการเทียบคุณวุฒิการศึกษาจากต่างประเทศมาประกอบการยื่นขอรับรองคุณวุฒิต่อ สำนักงาน ก.ค.ศ. เช่นกัน
หมายเหตุ : เขียน เรียบเรียง ตุลาคม 2567 รายละเอียดอาจมีการเปลี่ยนแปง
ก่อนยื่นคำร้องฯควรหาข้อมูลเพิ่มเติมจาก สำนักงาน ก.พ. และ กระทรวงการอุดมศึกษาฯ
ผู้เขียน
ดร.สมนึก ชูสุวรรณ
Ph.D. (Management Science) BAMU, India
วท.ม.มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์
ค.อ.บ. พระจอมเกล้าลาดกระบัง
น.บ. มหาวิทยาลัยรามคำแหง
